Sık sık duyuyoruz etraftan ve biz de kullanıyoruz bu ifadeyi: "Bu aralar biraz depresyondayım, Çok depresif gördüm seni." Peki nereden itibaren adına depresyon diyoruz? Birazı nasıl oluyor ve hangi durumlarda artık bir hastalık düzeyine ulaştığını ve destek almak gerektiğini düşünmeliyiz? Bu yazıda bu sorulara cevap vermeye çalışacağım.
Adını koymak, normal-anormal arasındaki çizgiyi çekmek şu yüzden önemli: Anormal dediğimiz noktada artık düzeltmek için destek almanız gereken düzeye ulaşmış oluyor mevzu.
Depresyon nerede başlıyor?
Depresyon kelime anlamı olarak çökkünlük demektir. Çöküp aşağı inme, normalin altına inme durumu yani... Peki ne iniyor normalin altına? Fabrika ayarlarımızda olan yaşamdan lezzet alma hali, gerçekçi sınırlar içinde ümitvar olma, insanların ihtiyacımız olduğunda bize destek olabileceği inancı... Olumlu ve iyi olmaya dair her şey... Canlı ve enerjik olmak, kelebekleri öpmek, ağaçları kucaklamak, gıcık edici bir sevgi pıtırcığı olmak değil kast ettiğim. Ama mesela sabah uyandığınızda "bugün şu çorabı mı giysem bunu mu?", "ah şu petrol mavisi sutyeni çok seviyorum, kimse görmese de bunu giyeceğim", "yemeğin yanına şipşak bir cacık yapsam iyi olur", "arkadaşlarla buluşup takılalım, neşemiz yerine gelir" gibi sıradan durumlarda hep yaşamı idame eden bir yaşam enerjisi vardır.
Burada araya girip şunu da ekleyeyim. Sosyal medyanın etkisiyle maruz kaldığımız herkesin mutlu, neşesi yerinde, keyfi gıcır pozları; “herkes çok mutlu, ben o kadar değilim, demek ki ben mutsuzum” gibi bir yanılsama oluşturur ki bu da bir başka yazının konusu olsun.
- Süre: Depresif belirtilerin adı ve şiddeti ne olursa olsun öncelikle süresi önemli. Bu süre 2 hafta. Yani bu süreden daha kısa süren tablolarda tedavi ve terapi müdahaleleri gerekmez. Bekleyince geçme ihtimali var. Burada esas önemli olan psikososyal kriz (terkedilme, aldatılma, bir yakınını kaybetme yahut aniden altından kalkılamayacak kadar borç altında kalma) dediğimiz durumlar ve beraberinde intihar riski. Ama genelde bu durumlarda intihara götüren şey depresif durum değil bunalımdır. Bunu bilahare işleriz.
- Belirtiler: Mutsuz, keyifsiz ruh hali ve/veya yaşama ilgisini kaybetme ile beraber uyku, iştah, hareket, dikkat sorunları ve intihar düşüncesi belirtilerinden de birkaçının olması
Kitaptan hayata
Yukarıdaki iki madde oldukça kitabi gelebilir. Zaten bunlar daha ziyade ruh sağlığı profesyonellerinin işi. O yüzden bu teknik tabirleri herhangi biri nasıl anlamalı? Onu konuşalım beraber. Sürenin neden önemli olduğu ve ne anlama geldiği konusuyla başlayayım. Neden önemli? Çünkü yukarıda da dediğim gibi, bu sürenin altında kalınca müdahale edilmesi gereken bir durum olmuyor. Neden önemli? Çünkü havaların kapalı olmasından tutun, bir hastalık sebebiyle kullandığınız antibiyotiğe, geçici olarak uykuyu bozan durumlardan tutun alerjinizi tetikleyen tablolara kadar bir çok durum geçici olarak mutsuz, keyifsiz yapabilir sizi. Sonra da bekleyince geçiyor, velev ki beklene...
İkinci kısım ise belirtiler. Bunları doğru anlamak ve doğru tanımlamak lazım. Mesela işte mutsuz ama eve gelince keyifli iseniz... Yahut evde hiç tadınız tuzunuz yok ama arkadaşlarla keyfiniz çiçek gibiyse o zaman durumsal bir mutsuzluktan bahsedilebilir ama depresyondan değil. Hatta evde de işte de mutlu olmasanız ama bir tutkunuz varsa... Çiçeklerinizle mutluysanız, ne olursa olsun Beşiktaşlı olmaya devam ediyorsanız, kahveye gidince okeyde taş çalacak kadar neşeli oynuyorsanız... O zaman depresyondan bahsetmek güçleşir. (Kesin olarak depresyon değil demek için ince noktalar var ama büyük ihtimalle depresyon değildir.) Tabii ki size, kendi kendinize yahut arkadaşınıza/yakınınıza tanı koyun demiyorum. Öte yandan depresyonu az çok tanıyın.
Kanıksamayın, fark edin!
Uzun vadeli ve ağır ağır işleyen depresyonu hem yaşayan hem de etraftakiler göremeyebilir. Bu yazıdan öğrendiklerinizle beraber kendinizi de etrafı da gözleyin. Bir düşünün! Uzun zamandır uykusu sorunlu, yeme içmesi azalmış, daha az sosyalleşen, her şeyde herkesten tiksinen birisi gözünüze çarparsa, aklınıza depresyon ihtimali gelsin. Bir psikiyatristten durumu değerlendirmesi için destek alın. Daha huzurlu, daha keyifli, daha konforlu bir yaşam mümkün. Depresyonu kanıksamayın, fark edin ve yardım alın.
Bu yazıyı kargala!
