Özel öğrenme güçlüğü; okuma, yazma veya matematik seviyelerinin beklentinin önemli derecede altında olması durumudur. Literatürde ‘özgül öğrenme güçlüğü’ ve ‘özgül öğrenme bozukluğu’ gibi kavramlar da kullanılmaktadır. MEB, özel öğrenme güçlüğü kavramını kullanmaktadır. Öğrenme güçlüğü gelişimsel bir sorundur. Öğrenme ve algılama sorunu çocuğun doğumu ile başlar. Yaşam boyu süren bir durumdur.

Türleri

Özel öğrenme güçlüğü genellikle üç alanda görülmektedir: Okuma, yazma ve matematik... Dolayısıyla türüne göre üç gruba ayrılmaktadır. Birinci ve en yaygın görünen özel öğrenme güçlüğü grubu disleksidir. Disleksi ciddi okuma güçlüğü olarak açıklanır. Disleksi olan çocuklar okuma becerilerini edinmekte veya geliştirmekte zorlanırlar. İkinci grup disgrafidir. Disgrafi ciddi yazma güçlüğü olarak ifade edilmektedir. Disgrafi olan çocuklar yazma becerilerini edinmekte veya yazılı ifade becerilerini geliştirmekte zorlanırlar. Üçüncü grup ise diskalkulidir. Diskalkuli ciddi matematik güçlüğü olarak açıklanır. Diskalkuli olan çocuklar temel matematik becerilerini edinmekte veya matematik işlemlerini gerçekleştirmekte zorlanırlar.

Nedenleri

Bazı araştırmalar özel öğrenme güçlüğü olan bazı çocukların beyin yapısının veya beyinlerinin işleyişinin farklı olduğunu ortaya koymuştur. Özel öğrenme güçlüğü olan bazı çocuklarda beynin iki yanında da bulunan ve dil ile ilgili olan planum temporale alanında farklılıklar görülür. Bunun yanı sıra bazı çocuklarda beyin karşılaştığı bilgiyi işlemlerken zorlanır. Beyin farklı bölgelerinden bilgiyi bir araya getirmede problem yaşar.

Olası nedenlerinden biri de kalıtımdır. Genetik araştırmalar bu çocukların yaklaşık %40’ında ailesel kalıtımın etkisini ortaya koymaktadır. Fakat bu durum özel öğrenme güçlüğü olan ebeveynlerin çocuklarında da mutlaka bu durumun görüleceği anlamına gelmez.

Muhtemel nedenlerinden bir başkası ise beslenme yetersizliğidir. Çocuklarda görülen beslenme yetersizliği duyular arası becerilere zarar verir ve gelişimsel geriliğe neden olur.  Dolayısıyla öğrenme ile ilgili beceriler olumsuz etkilenir. Ayrıca belirli gıdalara, gıda katkı maddelerine ve gıda boyalarına karşı alerji ve çevresel alerjiler bazı öğrenme güçlüklerine sebep olabilir.

Gebelik süreci ve sonrası

Özel öğrenme güçlüğünün diğer muhtemel nedenleri arasında gebelik süresince gelişen komplikasyonlardır. Bebeğin anormal doğum pozisyonu, oksijen yetersizliği (anoksi) veya kanda bulunan biyokimyasallar gibi nörolojik sisteme zarar veren doğum anında oluşabilecek vb. olumsuz durumlar örnektir. Ayrıca annenin doğum öncesi dönemde zararlı madde kullanımı bebeğin gelişimini olumsuz yönde etkiler. Araştırmalar gebelik döneminde sigara, alkol veya uyuşturucu madde kullanımının anne karnındaki bebeğe zararlı etkileri olduğunu ortaya koymaktadır. Bunun yanı sıra gebelik döneminde kullanılan bazı ilaçların bebeğin gelişimine olumsuz etkileri olabilmektedir. Dolayısıyla anne adayları ilaç kullanma konusunda çok dikkatli olmalı ve mutlaka doktor kontrolünde ilaç kullanmalıdır.

Çevresel etmenler

Özellikle çevrede bulunan zehirli maddeler çocuğun beyin gelişimini veya beyindeki işlemleme süreçlerini olumsuz yönde etkiler ve birçok öğrenme sorununa neden olur.  Ayrıca şiddetli kafa travmaları (yaralanmaları) çocuklarda bu durumun görülmesine neden olabilmektedir. Düşük sosyo-ekonomik seviye ve yoksulluk da çocukların zihinsel gelişimleri için gereksinim duydukları uyaranlardan onları mahrum bırakır. Fiziksel gelişimleri için gereksinim duydukları gıda maddelerinden yoksun kalmaları dolayısıyla özel öğrenme güçlüğü ortaya çıkar.

Bir sonraki yazıda; bu çocukların okul öncesi ve okul döneminde ne gibi belirtiler göstereceğini, ayırt edici özelliklerini yazacağım. Ayrıca diğer yazılarımı okumak için kargala.com...