KORUMASIZ MEVDUAT & KORUMALI VADİ

Bugün göğüs dekoltemde yollar var. Geçilemeyen, gidilemeyen yollar... Geçilmeyen, gidilmeyen, meşakkatli yollar... Kontrol noktalarının olduğu yollar... Zor yollar...

Zor zamanlardan geçiyoruz. Şifa niyetine sunulan “kur korumalı TL vadeli mevduat”ın niyeti hakkında gün geçtikçe sağlıklı yorumlar yapabiliyoruz. Bu ürünün amacı neydi desem? İnsanların tasarruflarını dolar yerine TL’de tutup, olası kur yükselişine karşı da tasarruflarının değerini koruyabilmesi. Devlet büyüklerimiz böyle beyanat verdi zira. Süreç nasıl peki? Diyelim ki, cebinizde 13.000 TL ile bankaya gittiniz ve ‘’paramı kur korumalı mevduata yatırmak istiyorum’’ dediniz. Merkez Bankası’nın bugün açıkladığı dolar kuru da 13 TL olsun. Bir diğer deyişle, hesabınıza 1.000 $ yatırmış olacaksınız biraz sonra. En düşük vade olan 3 aylık vadeli mevduata paranızı koydunuz. 3 ay sonra, vade gününüzde TL faiz getirinizi almış olup; ek olarak da vade gününde şayet dolar kuru 13 TL’nin üstündeyse kur farkı da hesabınıza yatmış olacak.

Yıllık TL faiz olarak da velev ki banka size %15 faiz verdi; ki 13.000 TL mevduat için muhtemelen bankalardan %14 alabilirsiniz. Vadenin son günü Merkez Bankası da dolar kurunu 15 TL olarak açıkladı. Şimdi gelelim hesaba...

Kaba hesapla 3 ay sonunda hesabınızda göreceğiniz TL tutar;

13.000 TL x %15 / 12 ay x 3 ay = 487,5 TL (3 aylık faiz getirisi)

15 TL – 13 TL / 13 TL = %15,4 kur artışı.

13.000 TL x %15,4 = 2.000 TL (kur farkı getirisi)

3 ay sonunda hesabınızdaki toplam meblağ = 13.000 TL + 487,5 TL + 2.000 TL = 15.487,5 TL

Görüntü gayet hoş. Öte yandan, TCMB'nin döviz rezervini de artırmaya yardımcı olduk tabii. Rize Eski Milletvekili Şevki Yılmaz'ın ''satmalı'' dediği döviz rezervi. Nitekim, 13.000 TL olan anaparamız 3 ayın sonunda 15.487,5 TL oldu. Süper! Hatta harikulade!

- Sorun ne peki?

- Güven

Güven mi?

Şerefsizim aklıma gelmişti.

1-) 3 ay sonraki vade günüm eğer yoğun bir kitlenin vade günü ile aynıysa, o gün TCMB klarnet, davul gibi enstrümanlarını kullanıp kura müdahale ederek, elde edeceğim olası kur farkı getirisini ya heba ederse? Vade günümden 1 gün önce 15 TL olan dolar, tam da vade günümde 13 TL olursa ve ben hesabımda 15.487,5 TL yerine 2.000 TL'lik kur farkı getirisini elde edemeden 13.487,5 TL görürsem? Varan 1!

2-) Diyelim ki, 1.000 $ bozdurarak kur korumalı mevduata para yatırmıştım ve 13.000 TL olarak yatırdığım paranın tamamına veya bir kısmına 1,5 ay sonra ihtiyacım oldu. Nihayetinde, vadeyi bozmak zorunda kaldım ve o gün de dolar 12,5 TL. Bozduğum gün, elime geçecek paranın 13.000 TL olmasını beklerken 12.500 TL’yi hesabımda gördüğümde bozulacak psikolojimi kim düzeltecek? 3 ay önce paramı yatırırken kimse bana anaparamdan kayıp riskine dair iki kelâm etmemişti? Aslında, banka bir şeyler söylemişti ama ben, cumhurbaşkanı ve bakanın söylediklerinde böyle bir risk olduğuna dair cümleye rastlamadığım için kafam rahattı. Varan 2!

Bankamız Merkez, rahat olsun herkes

Velhasıl, bu iki ''varan'' dahilinde kur korumalı mevduat ürünüyle 3 ayın sonunda azami kazancımız, yıllık %17 faiz + kur farkı. Neden %17 dedim? Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın yayımladığı çerçeveye göre, politika faizinden azami 3 puan fazlasını sunabiliyor bankalar. Hâli hazırda da politika faizi %14 olduğundan, %17 faiz + kur farkı getirisi haricinde kazanç namümkün. Diğer taraftan, “örtülü faiz” diye nitelendirilen bilek hareketi ile bu ürünün barındırdığı sınırsız faiz artırımı ve piyasanın reel fiyatlaması doğrultusunda hâli hazırda bankalar normal vadeli TL mevduata en az yıllık %20 verir durumdalar. TL’de tasarrufu olan birinin önünde sadece iki seçenek olsa ve bu seçenekler kur korumalı ve normal TL mevduatı olsa hangisini tercih eder dersiniz? Biri anapara kaybı ve vade bitiminde açıklanacak kurla ilgili riskler barındıran, yıllık azami %17 faiz + kur farkı getirisi ile 3 ay vadeli mevduat; diğeri ise yıllık asgari %20 faiz ile 1 aylık mevduat.

13.000 TL x %20 / 12 ay = 216 TL (1 aylık faiz getirisi)

Bu mevduat ürünlerine yatırım yapmayı planlayanlar, yazdıklarımı okuyup sorguladıktan, araştırdıktan sonra kararlarını vermesi en sağlıklı olanı.

Sky Is The Limit

Ne olacağı öngörülemeyen dolar kuru için, “sky is the limit” mertebesinde örtülü faiz sunarak, kur farkını vatandaşa vermek nereye kadar sürdürülebilir ki? Politika faizinden en fazla 3 puan yüksekte faiz verilmesine müsaade edilmesinin gerekçesi, acaba insanları ''risksiz'' 1 aylık TL mevduata yönlendirmek olabilir mi? Bilmiyorum, birlikte izleyip göreceğiz...

Hep birlikte görelim diye yazıyorum. Ne politikacının ismine ne de konuya takılmayınız lütfen. Sadece bir örnektir. Hatırlarsanız geçtiğimiz aylarda ülke gündemini, Rize’nin İkizdere ilçesindeki İşkencedere Vadisi’ne yapılmak istenen taş ocağı epey meşgul etmişti. Bölge halkı ayaklanmış, arı kovanlarıyla vadinin girişini kapatmış, istemeye istemeye jandarmayla burun buruna gelmişti. Bazı AK Partili vekiller taş ocağı yapılması konusunda halkı iknaya, muhalif bazı vekiller de taş ocağına direnen vatandaşa destek olmaya gitmişti. Yine hatırlarsanız, Meral Akşener de taş ocağına karşı nöbet tutanlardan İkizdereli Ayşe Albayrak’ı grup toplantısında kürsüye çıkartmıştı. Ayşe Hanım bölgedeki insanların meramını, vadinin kıymetini dili döndüğünce anlatmıştı. Şivesiyle birlikte zaman zaman eğlenceli hâle gelen konuşma büyük alkış toplamıştı. Sosyal medyada fazlasıyla tıklandı falan feşmekân. Peki, Meral Akşener İkizdere ziyareti esnasında halka ne söylemişti?

"Burayı ziyaret ettik ve bilgiler edindik. Milletvekili arkadaşlarımız bu bilgiler ışığında araştırma ve soru önergeleri verecek. Ben de bu bilgileri grup konuşmamda kullanacağım. Bu bilgileri not ettik şimdi tespitlerini yapacağız. Dolayısıyla eleştirilerimizi yapacağız ama çözüm önerilerini de söyleyeceğiz."

Müsaadenizle Meral Hanım'a birkaç soru sormak istiyorum.

Sorularımın yerine ulaşamayacağını düşünsem de…

1-) Milletvekili arkadaşlarınız hangi araştırma ve soru önergelerini meclise sundu? Sonuçlarını bizimle paylaşır mısınız?

2-) Bölgeyi ziyaretiniz esnasında topladığınız bilgiler nelerdir? Bu bilgiler ışığında hangi tespitlerde bulundunuz?

3-) Çözüm önerilerinizi paylaştığınız bir mecra oldu mu? Bizimle de paylaşır mısınız?

Neyse, sizinle güzel bir haber paylaşayım. İhracatçısınız ve yaptığınız bir ihracat karşılığında 100 $ gelir elde ettiniz. 100 $'ı yurtiçine sokup ister dolarda kalabiliyor, ister bozabiliyordunuz. Canınız ne isterse idi. 03.01.2022'de TCMB'nin yayımladığı talimata göre ise ihracat bedelinin %25'i, düzenlendiği tarihteki işlem kuru üzerinden TCMB'ye satılmak üzere ihracat bedeli kabul belgesini veya döviz alım belgesini düzenleyen bankaya satılacak. Türkçe meali, 100 $'ınızın 25 $'ını Merkez Bankası'na satarak bozdurmak zorundasınız artık! Sonuç olarak, Merkez Bankası'nın döviz rezervlerini artırmaya katkı sağlayacak bir uygulama daha hayatımıza girmiş oldu. Süper! Hatta harikulade!

Göğüs dekoltemdeki Cumhuriyet gazetesinin haberine göre, Ardahan-Kars yolunda kontrol noktasında durdurulan otomobildeki aramada, tarihi değeri olan 20 sikke bulunmuş. Bu 20 sikkeyi Merkez Bankası'na aktarmanın bir yolu olmalı. Bir şey yapılmalı...

20 yaşındaki külüstür arabasına benzin alamadığından yahut otobüs bileti alıp konaklamaya veya yemeğe parası çıkışmayacağı için başka şehir göremeyen fakat gidemediği o yollar için “ama çok güzel yaptılar” diyenlerin yaşadığı bir ülkeyiz maalesef. 3 aylık vade sonundaki kazanca göre belki... Amma velâkin yolların güzel olduğundan haberdar bir milletiz. İkizdere’de yaşayanların haricinde İşkencedere Vadisi’nin son hâlinden haberdar olan kaç kişiyizdir? Elbette haberdar olmak zorunda değilsiniz fakat haberdar olacağınıza söz vermediyseniz.